Leve de aasgierfondsen!

Een gastcolumn van Richard Rahn.

Richard Rahn

Als u geld uitleent tegen 5 procent op 10 jaar, en de kredietnemer kondigt plots aan dat hij je slechts 30 procent van de geleende som zal terugbetalen, zou je dan vinden dat je bedrogen bent?

De Argentijnse regering zette een decennium geleden de terugbetaling van zijn schulden stop, en sommige schuldeisers proberen nog steeds om via de rechtbank hun geld terug te krijgen. Op 21 november deed federaal rechter Thomas Griesa van de districtsrechtbank in New York een uitspraak tegen Argentinië, die het wereldnieuws haalde.

De Argentijnse president Cristina Kirchner Fernandez trotseerde publiekelijk de rechtbank en zei dat haar regering "geen dollar" zal betalen aan de crediteuren ze uitmaakte voor "aasgierfondsen"

Het verhaal is voor iedereen van belang, want hoewel de Argentijnse zaak uniek is, zal de uitspraak waarschijnlijk wel enig effect hebben op de koersen van overheidsobligaties in de komende decennia - en, op zijn beurt, op de belastingdruk en de groeipercentages over de hele wereld. 

Als Argentinië ermee wegkomt niet het volledige contractueel geleende bedrag van de oorspronkelijke obligatieleningen terug te betalen, dan zullen andere landen ook worden aangemoedigd om hun obligaties niet terug te betalen, zoals meerdere al gedaan hebben.

Argentinië heeft meer dan tachtig jaar lang een vernietigend interventionistisch en socialistisch economische beleid gevoerd. Het resultaat is dat Argentinië is gedaald van het tiende hoogste inkomen per capita ter  wereld in het begin van de twintigste eeuw, tot slechts de 68e plaats vandaag.

Soevereine landen die hun eigen valuta drukken blazen normaal een groot deel van de waarde van hun schuld weg door inflatoire gelduitgifte, als die schuld in hun eigen valuta is uitgedrukt. De Argentijnse schuld was evenwel in US dollars uitgedrukt, en onderworpen aan het handelsrecht van New York. Om die reden vond de rechtzaak in New York plaats.

Argentinië gaf dollarobligaties uit volgens het Amerikaanse recht, omdat de meeste internationale kopers van obligaties niet bereid zouden geweest zijn om Argentijnse obligaties te kopen in de Argentijnse munt en volgens het Argentijnse recht.  Wat bijzonder vreet aan de houders van Argentijnse obligaties, is dat het land veel staatsbezit heeft en aanzienlijke buitenlandse valutavoorraden, die had kunnen gebruiken om de obligatiehouders te betalen. Argentinië heeft er voor binnenlands-politieke doeleinden voor gekozen die schulden niet terug te betalen.

Het geval Griekenland is in vergelijking met Argentinië enigszins anders en lang niet zo flagrant. Griekenland, dat deel uitmaakt van de eurozone, kan zich ook geen weg drukken uit het schulddilemma. Het moet snijden in de uitgaven, activa zoals eilanden verkopen, of schuldeisers overtuigen van een onvolledige terugbetaling, wat Griekenland ook heeft gedaan.

Wanneer je een staatsobligatie koopt, neem je het risico dat de overheid ofwel de munt inflatoir opblaast door geld te drukken, ofwel de schuld niet terugbetaalt. Sommigen zullen beweren dat de kopers van de Argentijnse en de Griekse schulden enkel zichzelf iets te verwijten hebben, omdat het van beide landen bekend was dat er een hoge mate van corruptie woedde en veel onverantwoordelijke politici waren.

Hier is waar de "aasgierfondsen" op de proppen komen. Ze worden geleid door ondernemers die bereid zijn zeer hoge risico's te nemen door de in gebreke gebleven schulden van het corrupte of slecht beheerde land met een grote korting op te kopen (meestal nadat de oorspronkelijke obligatiehouders het opgegeven hebben) en indien nodig de rechtbanken waar ook ter wereld in te schakelen om de activa van de wanbetalende landen in beslag te nemen als een drukkingsmiddel om hun schulden terug te betalen.

In oktober is een schuldeiser van Argentinië via juridische weg in het bezit gekomen van een Argentijns marine-opleidingsschip - een grote, mooie, klassieke viermaster, genaamd de Libertad - dat aangemeerd lag in Ghana.

Wie de verdisconteerde obligaties van falende landen koopt op de secundaire markt doet dit om er winst op te maken, maar daarvoor moeten ze die schuld vaak vele jaren vasthouden en lange, dure juridische procedures uitvechten met een onzekere uitkomst. Veel wereldverbeteraars brengen die obligatiekopers in diskrediet door te beweren dat ze de mensen in relatief arme landen opzadelen met grote schuldafbetalingen.

Wat die wereldverbeteraars negeren, is dat het de regeringen van die landen met schulden waren, die de schuld hebben aangegaan en die profiteerden van de ontvangen middelen. Bovendien ontvangen de obligatiekopers geen cent meer dan wat die regeringen oorspronkelijk beloofd hadden.

Net als bij mensen en bedrijven, zullen landen met de reputatie van wanbetaler het veel moeilijker hebben om in de toekomst nog leningen aan te gaan, en zullen ze normaal gezien een hogere rente moeten betalen.

De Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds en buitenlandse overheden komen soms tussen om de onverantwoordelijke schuldenaar een schuldverlichting te bezorgen, vaak ten koste van de private obligatiehouders en 's werelds belastingbetalers. Wijlen Nobelprijswinnaar Lord Peter Bauer verwoordde dat het best toen hij grapte dat buitenlandse hulp veel te vaak een proces is waarbij "arme mensen in rijke landen geven aan rijke mensen in arme landen."

Een aantal van de vaak verguisde aasgierfondsen hebben een palmares waarin corrupte regeringsleiders in het gareel werden gehouden door erop aan te dringen dat de overheid betaalt wat ze beloofd heeft. Door het creëren van precedenten, hebben ze het risico en de financieringskosten voor iedereen verminderd. Ze illustreren Adam Smith's concept van de "onzichtbare hand" van de ondernemer, die, door te werken in zijn eigen belang, onbedoeld voordeel oplevert voor velen.

Risiconemers dwingen corrupte landen om hun schulden te betalen.

Richard Rahn