Mediakritiek door Karel van het Reve

Marc Vanfraechem schrijft op zijn blog over de opvallende stilistische verschillen in de verslaggeving over de corruptie bij de PS en over de graaicultuur in de bankwereld. Het ene in behoedzaam taalgebruik met passiefzinnen, het tweede met bitse persoonlijke aanvallen. Hij plaatst bij zijn stuk ook een merkwaardig geluidsfragment dat mijn aandacht trok. Het wordt ingesproken door Karel van het Reve (1921-1999) en ik geef de transcriptie hier integraal weer:

Karel van het Reve

Wij hebben hier te maken met een heel interessant volksgeloof, denk ik. Een geloof, waaraan geen journalist zich kan onttrekken. Volgens mij zit het zo. Een corrupte linkse jongen is om zo te zeggen van nature minder interessant dan een corrupte rechtse jongen. Het corrupt zijn van die linkse jongens bewijst namelijk helemaal niets. Terwijl het corrupt zijn van die rechtse jongen een heel diepe betekenis heeft.

Het is net zoiets als verkeersfouten. Als een man een verkeersfout maakt dan is dat gewoon een verkeersfout, zoals er alle dagen worden gemaakt. Waar gereden wordt, daar worden fouten gemaakt. Maakt daarentegen een vrouw een verkeersfout, dan is dat niet zomaar een fout, maar een bewijs te meer van de hoogst interessante theorie dat vrouwen eigenlijk niet kunnen autorijden. En dat maakt die verkeersfout van die vrouw oneindig interessanter dan de toevallige, nergens iets mee te maken hebbende verkeersfout van die man.

Een socialist die zich op niet geheel oorbare wijze verrijkt, bewijst alleen maar dat de mens slecht is, en dat is al lang bekend. Een kapitalist, die zich door valse declaraties verrijkt, bewijst dat het kapitalisme slecht is, en die boodschap wordt nog steeds als nieuws beschouwd.

Ik vroeg Marc Vanfraechem waar dat fragment vandaan kwam. Zijn antwoord:

Marc Vanfraechem

Je zult het niet geloven, Luc, maar jaren geleden kreeg ik een grote bruine enveloppe in handen op het werk, opgestuurd door Karel van het Reve zelf naar de VRT, met daarin audiocassetjes - analoog nog - met zijn praatjes (4 à 5 minuten elk) voor de Nederlandse Wereldomroep. Er stond in het groot bij dat ze naar hem moesten worden teruggestuurd. Ik kopieerde die dingen natuurlijk allemaal op geluidsband, 38 cm/s [hoogste kwaliteit, LVB] en bewaarde alles tot ik het op CD kon zetten. Daar heb ik nu een stukje van gebruikt. De teksten zijn beschikbaar in het boek "Luisteraars", uitgegeven bij Van Oorschot. Ook zijn er drie CD's in de handel met de meeste van zijn praatjes voor de Overzeese Gebiedsdelen, en misschien staat het bewuste fragment daar wel op?

De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) heeft het boek "Het geloof der kameraden" van Karel van het Reve integraal online gepubliceerd. Het is een genadeloze afrekening met het marxisme, maar ook met westerse intellectuelen als Jean-Paul Sartre, die blind bleven voor de onmenselijkheid van de communistische regimes. Een aanrader.