Lobbywerk leidde tot Nutella-taks

Jean Graille

Enkele maanden geleden dienden twee Belgische senatoren, Sabine de Bethune en Cindy Franssen, een wetsvoorstel in om transvetten in België te laten verbieden. Op dit voorstel kwam enige kritiek omdat naast dierlijke vetten ook plantaardige vetten zoals palmolie en kokosolie zonder verdere toelichting als schadelijk voor de gezondheid werden bestempeld, hoewel daar niet het minste wetenschappelijke bewijs voor bestaat. De voorbije week was de Franse biotechnoloog Jean Graille, die enkele studies en interviews over het onderwerp heeft gepubliceerd, in Brussel om de zaak voor senator de Bethune te verduidelijken en haar op andere gedachten te proberen brengen. 

Het Belgische wetsvoorstel past in een bredere Europese trend, waarvan het beste voorbeeld de zogenaamde Nutella-taks in Frankrijk is. Eind vorig jaar werd door de Franse senaat deze wet goedgekeurd, die de huidige belasting op palmolie zou verviervoudigen. Senator Yves Daudigny, die het voorstel indiende, bracht een mediacampagne op gang die de Fransen moest wijzen op de gevaren van palmolie. Daarin lijkt hij goed geslaagd te zijn, want de gewone consument, die weinig wetenschappelijke kennis ter zake heeft, laat zich snel misleiden door de verwarring die jargon met zich mee kan brengen. Hoewel palmolie verzadigde vetzuren bevat, is het anders dan andere oliën. Het is allereerst vrij van gevaarlijke transvetten omdat het niet aan hydrogenatie onderworpen wordt (een voordeel dat niet kan worden geclaimd door bijvoorbeeld koolzaadolie of zonnebloemolie). Dierlijke vetten bevatten eveneens deze gevaarlijke transvetten. Palmolie is volgens Dr. Graille zelfs goed voor de gezondheid omdat de chemische structuur van palmolie ervoor zorgt dat het lichaam minder van de verzadigde vetzuren opneemt dan bij andere typen vet het geval is.

De grote weerstand tegen palmolie, een steeds populairder alternatief voor dierlijke vetten, wordt volgens Graille vooral georkestreerd door diverse lobby's, althans in Frankrijk. Hij kan het goed weten, gezien hij tot enkele jaren geleden nog bij de Franse Hoge Gezondheidsraad werkte en daar ontslag nam nadat hij getuige was geweest van de verregaande verstrengeling van zakenbelangen en wetgeving in dat instituut. De Nutella-taks zou dus vooral in het belang van de Franse landbouwsector zijn, die de import van Aziatische palm- en kokosolie met lede ogen aanziet, en staat helemaal niet in het teken van de Franse consument. Palmolie is volgens Graille niet alleen een zeer gezond en volwaardig alternatief voor transvetten, het is ook goedkoop. Een hogere belasting erop zou vooral de lagere inkomens hard treffen. Zelfs het tweede grote argument dat de senator tegen palmolie gebruikte, namelijk dat de teelt voor grote ecologische schade zou zorgen, is bij nader inzien onjuist. Graille wijst er fijntjes op dat palmolie van alle vetten per eenheid energie de kleinste oppervlakte nodig heeft, veel minder dan bv. soja. 

Of de Belgische senatoren ook op verdoken wijze protectionistische wetgeving willen doorvoeren, of gewoon goedbedoelende mensen zijn die misleid werden, daar weet de Franse professor geen antwoord op. Dat zal wellicht uit de komende gesprekken blijken. In elk geval heeft hij slechts één aanbeveling voor hen en de Europarlementariërs die hij zal ontmoeten, namelijk dat het wetsvoorstel zo snel mogelijk geschrapt wordt en de naam van palmolie zo veel mogelijk wordt gezuiverd. De Hoge Gezondheidsraad heeft volgens hem dringender problemen te behandelen, waar de consument weinig weet van heeft, zoals de hoeveelheid chemicaliën in ons voedsel en de gevaren van frituren bij hoge temperatuur. Jammer genoeg lijkt voedselcontrole tegenwoordig inderdaad vooral in het teken te staan van die sectoren die het meeste lobbywerk kunnen verrichten. Om te besluiten voegt Graille eraan toe dat de Europese regeringsleiders ook aan het globale aspect van de kwestie moeten denken.“In de komende jaren zal de wereldbevolking snel aangroeien, en daarom is het van het grootste belang redelijk te handelen, en particularistische motieven terzijde te schuiven. Alleen zo zal het mogelijk blijven de wereldbevolking op de goedkope en gezonde manier te voeden.”